Ból piszczeli to jedna z najczęstszych dolegliwości biegaczy. Znany wszystkim biegaczom shin splint nie jest diagnozą ostateczną, ale zbiorem objawów. Jak odróżnić, czy problemem są mięśnie, powiezie czy kości? A może wszystko na raz? Zbierzmy dane oraz dostępne informacje i posprzątajmy trochę na półce z wiedzą o kontuzjach biegaczy.
Wśród cierpiących na shin splint 20 % to biegacze około 35 % to wojskowi.
Znacząco rosnące obciążenia, duża objętość treningowa i ćwiczenia o dużej sile uderzenia mogą predysponować do powstania schorzenia.
Pod bólem w przedniej części podudzia może kryć się około 30 różnych dolegliwości. Gdy na forach internetowych ktoś opisuje ból w obrębie piszczeli, szybko pojawia się wyrok „SHIN SPLINTS”. Najgorsze jest to, że osoby z bólem często decydują się pozostać przy internetowej diagnozie i leczą się same w domu.
Badania z The College of Podiatry pokazują, że jedna na sześć osób nie szukała formalnej diagnozy. Badanie 2000 osób wykazało, że jedna na trzy osoby od czasu do czasu odczuwa ból w dolnej części nogi, a co dziesiąta twierdzi, że często cierpi z powodu tego bólu. Dlaczego stosowanie „ćwiczeń na shin splints” nie ma sensu?
ZAMIAST SHIN SPLINTS – medial tibia stress syndrom
Na przestrzeni lat naukowcy zaproponowali wiele alternatywnych terminów na shin splints. Określenia te mogą być mylące, ponieważ obejmują wiele możliwych zespołów bólowych różnego pochodzenia.
Medial tibial stress syndrom (MTTS) to określenie, które faworyzuje aktualnie większość autorów i klinicystów medycyny sportowej.
Podstawowy proces patofizjologiczny prowadzący do MTSS jest związany z niepoprawnym nagromadzeniem mikrouszkodzeń w części korowej kości piszczelowej. W miejscu urazu kostnego występuje zwykle zapalenie okostnej. Kość przebudowuje się pod wpływem zbyt dużego obciążenia. Podstawowym problemem w medycynie jest fakt, że nie każdy ból piszczeli to zapalenie okostnej. Bez badania (zarówno lekarskiego jak i fizjoterapeutycznego) możemy leczyć bezskutecznie, ze względu na chybioną diagnozę.
A jeśli to złamanie zmęczeniowe?
Problem polega na tym, że ból goleni nie musi oznaczać klasycznego shin splints (MTSS 😉) Może on oznaczać również złamanie zmęczeniowe…
Powierzchnia kości jest pokryta warstwą zwaną okostną. Ta warstwa ma dobre zaopatrzenie w krew i nerwy, czyli jest zdolna do wywoływania bólu. Kość ma tendencję do reagowania na stres poprzez budowanie wzmocnienia w miejscu przeciążenia. Jeśli proces ten będzie kontynuowany bez odpowiedniego odpoczynku kości, może wystąpić złamanie zmęczeniowe.
Wczesne stadia tego mogą być bezbolesne. W rzeczywistości niektóre badania wykazały, że złamania zmęczeniowe nie manifestują się żadnymi objawami, a następnie ustąpują spontanicznie bez interwencji. Podczas drugiego etapu, w którym dochodzi do zapalenia okostnej kości, często opisuje się rozproszony (rozłożony) ból. Czasami biegacze stwierdzają, że jest to obecne na początku biegu, ale zmniejsza się w miarę kontynuowania. Jeśli dojdzie do faktycznego złamania, można spodziewać się bardziej ogniskowego, specyficznego bólu. Zwykle pogarsza się to podczas biegania, zmuszając biegacza do zatrzymania się.
Wróćmy do medial tibial stress syndrom, który jest rzeczywistym terminem medycznym na shin splints. Jego dokładna patologia nie jest w pełni zrozumiała – niektórzy opisują ją jako rozproszone zapalenie okostnej w środkowej części kości piszczelowej, może to być nieco inny proces niż złamanie zmęczeniowe.
W przypadku złamania zmęczeniowego obciążenie kości powoduje proces od zapalenia okostnej do rozwoju rzeczywistego złamania, w przypadku shin splints w kości występuje przewlekły „stan hipermetaboliczny”. Oznacza to, że kość jest stale przebudowywana i rozwijana, co może obejmować stan zapalny i ból. Przez lata obowiązywało przekonanie, że ścięgna mięśni płaszczkowatego i zginacza długiego palców poprzez tarcie na kości piszczelowej wywołują stan zapalny okostnej. Aktualne badania zaprzeczają tej teorii. Obecnie badacze skłaniają się coraz częściej do stwierdzenia, że to reakcja kości na obciążenie bez wpływu tarcia ze strony ścięgien.
Rozróżnienie między MTSS, a złamaniem zmęczeniowym nie jest łatwe i nie jest powiedziane, że nie mogą istnieć razem. Zazwyczaj opisuje się, że ból związany z MTSS będzie rozproszony i liniowy (wzdłuż kości), a w jednym konkretnym punkcie będziemy odczuwać złamanie zmęczeniowe.
Procesy te nie są do końca zrozumiałe, dlatego standardowe „ćwiczenia na shin splints”, które możemy zobaczyć online, mogą równie łatwo pogorszyć ten stan.
Jeśli mamy wątpliwości co do naszego bólu, najmądrzejszym rozwiązaniem będzie wizyta u specjalisty.
Co, jeśli powiezie mają zbyt mało miejsca?
Zespół przewlekłego kompleksu wysiłkowego (CECS)
W dolnej części nogi znajduje się kilka „przedziałów” mięśniowych, z których każdy obejmuje mięśnie, naczynia krwionośne i nerwy zamknięte w przedziale powięziowym. Podczas pracy ciśnienie stopniowo wzrasta w przedziale, jeśli podniesie się znacznie, możemy odczuwać ból. Objawy często zaczynają się w przewidywalnym czasie podczas biegu, a następnie stopniowo rosną, zmniejszając się nieco po zakończeniu. Zwykle odczuwa się ciasnotę, napięcie oraz ból podudzia i może pokryć większą część goleni w zależności od tego, jakiego przedziału dotyczy. Jeśli ciśnienie w przedziale zostanie znacznie podniesione, może to wpływać na nerwy, powodując kłucie, drętwienie lub osłabienie w mięśniach.
On jest temu winien! Dysfunkcja mięśnia przyczyną bólu
Najczęściej w życiu gabinetowym spotykamy się z bólem piszczeli spowodowanym przeciążeniem mięśnia. Często jest to mięsień piszczelowy tylny, dużo rzadziej piszczelowy przedni.
Mięsień piszczelowy tylny spełnia kluczową role w utrzymaniu łuku stopy, a także działa w odwróceniu kostki (obrócenie kostki) i zgięciu podeszwy (skierowanie kostki w dół).
Przeciążanie mięśnia piszczelowego tylnego może zapoczątkować błędne koło. Przeciążony, mięsień staje się mniej wydajny więc dużo mniejsze obciążenie przeciąża go jeszcze bardziej.
Faza 1.
Obejmuje ból, zwykle odczuwany wzdłuż ścięgna, biegnącego wzdłuż dolnej części kości piszczelowej i dookoła wnętrza kostki oraz trzeszczki (odczucie kliknięcia lub skrzypienia w ścięgnie podczas ruchu). Może wystąpić obrzęk.
Faza 2.
W miarę postępu choroby możemy zauważyć osłabienie zgięcia podeszwowego – trudność wspięcia na palce po tej stronie i utrata normalnego łuku po wewnętrznej stronie stopy (nazywa się to stopą płaską), jednak możliwa jest korekcja bierna tego łuku.
Faza 3.
Na tym etapie ścięgno piszczelowe tylne nie działa skutecznie, ponieważ jest powiększone i wydłużone. Deformacja stopy płaskiej, której nie można już skorygować. Staw skokowy angażuje się i zaczyna zapadać do wewnątrz, tworząc ogólny obraz przesadzonej stopy i kostki.
Shin splints niejedno ma imię…
Podsumowując: istnieje wiele przyczyn dolegliwości bólowych piszczeli i warto skonsultować problem u specjalisty, aby wybrać terapię skutecznie zwalczającą przyczynę bólu.
Poniżej zamieszczamy ponownie kilka naszych wskazówek, jak uniknąć shin splints:
Aleksandra Kłak
Masz pytania? Zapraszamy do kontaktu!
Piśmiennictwo:
- R. Michael Galbraith • Mark E. Lavallee Medial tibial stress syndrome: conservative treatment options October 2009
- Beck B. Tibial stress injuries: an aetiological review for the purposes of guiding management. Sports Med. 1998;26(4):265–79.
- Detmer D. Chronic shin splints. Classification and management of medial tibial stress syndrome. Sports Med. 1986;3(6):436–46.
- Kortebein P, Kaufman K, Basford J, Stuart M. Medial tibial stress syndrome. Med Sci Sports Exerc. 2000;32(3 suppl):S27–33.
- Fredericson M. Common injuries in runners. Diagnosis, rehabilitation and prevention. Sports Med. 1996;21:49–72.
- https://helda.helsinki.fi/bitstream/handle/10138/22702/fatiguef.pdf?sequence=1
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2848339/pdf/12178_2009_Article_9055.pdf
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK538479/
- https://www.podiatrytoday.com/article/5031?page=4